Амазон ой модны тухай таны мэдэхгүй 10 баримт
Дэлхийн олон олон гайхамшигууд дундаас дэлхийн хамгийн том тропикийн ширэнгэн ой болох Өмнөд Америкийн хойд хэсэгт, Амазон мөрний ай сав дахь Амазоны ширэнгэн ойн талаар сонирхохгүй өнгөрөх хүн ховор билээ. Дэлхийн хүчилтөрөгчийн хангамж ч хэмээн нэрлэгдэх Амазон ширэнгэн ойг зарим талаар “Дэлхийн уушиг” хэмээн нэрийдэх аж. Тэгвэл таны мэдэхгүй өөр ямар ямар гайхамшигт энэ газарт оршиж байдгийг хамтдаа сонирхъё.
Дэлхийн хамгийн том газар нутаг бүхий ширэнгэн ой
Дэлхийн хамгийн том газар нутаг бүхий халуун орны ширэнгэн ой болох Амазон нь 5.5сая м2 газар нутгийг хамардаг бөгөөд 5634 жилийн явцад энэхүү үзэсгэлэнт ширэнгэн ойн төрх бүрэлдэн бий болжээ. Амазоны ширэнгэн ой нь дэлхийд үлдээд буй ширэнгэн ойн хагасаас илүү хувийг эзэлдэг гэж бодоход л аргагүй том газар талбайтай байгаа биз.
Ургамал амьтны хамгийн том цуглуулга
Цуглуулга гэхээр сонирхолтой санагдаж байна уу? Амазон ширэнгэн ойд 427 төрөл зүйлийн хөхтөн, 378 төрлийн хэвлээр явагч, 428 төрлийн хоёр нутагтан, 1294 төрлийн жигүүртэн, 3000 төрлийн загас, 40,000 төрлийн ургамал, 2.5 сая шавьж байдаг бөгөөд хүн төрөлхтөнд хор хөнөөлтэй зэрлэг амьтдын хамгийн том цуглуулга ч хэмээн ярилцах энэхүү газарт арай бидний мэдэх динозаврууд одоо хүртэл байдаг юм биш биз?
Дэлхийн эмийн сан
Амазонд 40,000 төрлийн ургамлууд байдаг гэхээр мэдээж бидний биед хэрэгтэй эмийн ургамлуудын төрөл зүйлүүд ургахаас ч яах билээ. Мөн бидний иддэг хоол хүнсний 80% орчим нь энэхүү ширэнгэн ойд байдаг байна. Тухайлбал: кофе, шоколад, цагаан будаа, улаан лооль, төмс, банана, хар чинжүү, хан боргоцой, эрдэнэ шиш гэх зэргээр дурьдвал дуусахгүй биз. Тэгэхээр амазон чамайг өвтгөхгүй мөн өлсгөхгүй байх нь.
Гайхамшигт аялал
Амазоны ширэнгэн ойд зураг авалтаа хийж, тус газрын үзэсгэлэнт төрх, сэтгэл сэрдхийлгэм үйл явдлуудын тухай олон янзын киног үзээд, амьдралдаа ганц удаа аялаад үзчих юмсан гэсэн бодол танд төрдөг үү? Тэгвэл дэлхийн нийт хүн амын 1\5 нь эрсдэл дагуулсан сонирхолтой аялалыг хүсдэг бөгөөд эдгээрийн нэгэнд нь Амазон яахын аргагүй багтдаг юм байна. Хэрвээ та Амазоноор аялахыг хүсэж байгаа бол голын аялал нь танд байгалийн өнгө төрх үзэсгэлэнг бүрэн мэдрүүлэх болно. Харин ямар нэгэн судалгаа шинжилгээ хийх зорилгоор аялах гэж буй бол ойн дундуур явган аялахыг санал болгож байна.
Аялахад хамгийн тохиромжтой цаг
Амазонд борооны улирал эхэлвэл ч та зутрах нь дамжиггүй. Тиймээс 4-р сарын дунд, 2-р саруудын үед очоод хэрэггүй бөгөөд тэнгэрээс хувингаар ус асгаж байна уу? Гэлтэй усархаг бороо ордог гэнэ шүү. Харин 12-р сар болон 1-р сард хуурай улиралын үе тохиодог бөгөөд энэ үеийг алдах хэрэггүй юм шүү.
Гадаад ертөнцөөс хол овог аймгууд
Ойролцоогоор 400-500 овог аймгууд Амазонд суурьшдаг байна. Хамгийн сонирхолтой эндгээрийн 50 орчим нь гадаад ертөнцтэй огт харилцаа байдаггүй бөгөөд нэг үгээр эртний ёс заншил хэвээр хадгалагдан оршсоор байна.
Итгэмээргүй экосистем
Амазонкийн сав газар бол манай гариг дээрх халуун орны чийглэг ойн томоохон нөөц бөгөөд агаар мандлыг хvчилтөрөгчөөр хангаж байдаг гол нийлvvлэгч билээ. Тиймээс тvvнийг “манай дэлхийн ногоон уушиг” гэж нэрлэдэг.
Үхлийн аюултай загас
Амазонд байх нэгэн сонирхолтой хэрнээ аюултай загас бол Pirarucu (Arapaima болон Paiche ч гэж нэрлэдэг) юм. Махан идэштэн энэхүү загас нь 3 метр орчим урттай бөгөөд түүний арьсаар гутал цүнх хийх нь элбэг байдгаас үүдэж тоо толгой нь цөөрөх хандлагатай байна. Гэхдээ л энэ амьтнаас хэдийд ч сэрэмжтэй байхад илүүдэхгүй.
Унаган төрхөө алдаагүй
Амазоныг 500 жилийн турш нэг ч арчилгаа аваагүй дэлхийн хамгийн том цэцэрлэгт хүрээлэн гэж нэрийдэх нь бий. Гэхдээ сүүлийн хэдэн жилд суурьшил ихсэж байгаа нь байгалийн унаган төрх алдагдаж байна. Хүмүүсийн зүгээс үзэхэд, орчин үеэ дагаж, техник технологи, соёл гэж хэдий ярих ч гэлээ, “эргээд бидэнд ямар их хор хөнөөлтэй болохыг ухаарах нь цөөхөн” гэж бодоход харамсмаар.
Нөхөн сэргээх асар хүч
Аз болоход ширэнгэн ойн нөхөн сэргээх чадварыг хэдэн сая зуун жилийн настай хэмээн эрдэмтэд үзэж буй нь гайхалтай.